بررسی عملکرد جنسی و ارتباط آن با افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ساری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل

نویسندگان

• حمیرا طهماسبی ¹
• علیه عباسی ²

¹ گروه پرستاری، دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

² گروه مامایی، دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

چکیده

چکیده زمینه و هدف: عملکرد جنسی طبیعی بخشی از سلامت جنسی و روانی زن محسوب می شود و سرکوب تکانه های جنسی می تواند مشکلاتی مانند مشکلات عاطفی ، مشکلات ارتباط بین فردی ایجاد کند، که این مسائل می تواند سطوح مختلفی از افسردگی را در فرد ایجاد نماید. این مطالعه با هدف تعیین عملکرد جنسی و ارتباط آن با افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهرستان ساری صورت گرفت.  روش بررسی: این پژوهش یک مطالعة توصیفی تحلیلی بود که 360 نفر از زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهرستان ساری به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که شامل اطلاعات دموگرافیک، عملکرد جنسی و افسردگی است، که توسط واحدهای مورد پژوهش تکمیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که (1/6%) واحدهای مورد پژوهش در ماه اخیر، عملکرد جنسی کم، ( 2/47%) متوسط و (7/46%) زیاد داشتند و بین عملکرد جنسی و سطوح مختلف افسردگی ارتباط آماری  معنی داری وجود دارد ( 01/0=p). بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش، فقط کمتر از نیمی از زنان، عملکردجنسی زیاد داشتند و از پیامدهای مهمی که به دنبال اختلالات عملکرد جنسی ایجاد می شود، افسردگی است مطالعه ی حاضر، لزوم یک برنامه ریزی منسجم در جهت ارتقای کیفیت زندگی و هموار نمودن راه برای حصول به یک حرکت اطمینان بخش که همانا دستیابی به راه حل های مناسب است،       می طلبد. واژگان کلیدی: عملکرد جنسی، حیطه های عملکرد جنسی، افسردگی

کلیدواژه‌ها

• Sexual behavior
• Domains of sexual behavior
• Depression

---

اصل مقاله

فصلنامه سلامت خانواده

دانشکده علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

دوره 1، شماره 3، زمستان 1391، صفحات 40 تا 44

 

بررسی عملکرد جنسی و ارتباط آن با افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ساری

 

حمیرا طهماسبی ^1*، علیه عباسی²

 

تاریخ وصول: 23/1/91    تاریخ پذیرش: 25/4/91

چکیده

زمینه و هدف: عملکرد جنسی طبیعی بخشی از سلامت جنسی و روانی زن محسوب می شود و سرکوب تکانه های جنسی می تواند مشکلاتی مانند مشکلات عاطفی ، مشکلات ارتباط بین فردی ایجاد کند، که این مسائل می تواند سطوح مختلفی از افسردگی را در فرد ایجاد نماید. این مطالعه با هدف تعیین عملکرد جنسی و ارتباط آن با افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهرستان ساری صورت گرفت.

 روش بررسی: این پژوهش یک مطالعة توصیفی تحلیلی بود که 360 نفر از زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهرستان ساری به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که شامل اطلاعات دموگرافیک، عملکرد جنسی و افسردگی است، که توسط واحدهای مورد پژوهش تکمیل شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که (1/6%) واحدهای مورد پژوهش در ماه اخیر، عملکرد جنسی کم، ( 2/47%) متوسط و (7/46%) زیاد داشتند و بین عملکرد جنسی و سطوح مختلف افسردگی ارتباط آماری  معنی داری وجود دارد ( 01/0=p).

بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش، فقط کمتر از نیمی از زنان، عملکردجنسی زیاد داشتند و از پیامدهای مهمی که به دنبال اختلالات عملکرد جنسی ایجاد می شود، افسردگی است مطالعه ی حاضر، لزوم یک برنامه ریزی منسجم در جهت ارتقای کیفیت زندگی و هموار نمودن راه برای حصول به یک حرکت اطمینان بخش که همانا دستیابی به راه حل های مناسب است،       می طلبد.

واژگان کلیدی: عملکرد جنسی، حیطه های عملکرد جنسی، افسردگی.

 

 

 

[1]

مقدمه

تمایلات و فعالیت های جنسی، امری واقع بینانه محسوب     می شود و منشاء بسیاری از تحولات در زندگی انسان می باشد؛ چرا که مانند سایر امیال فطری انسان از آغاز تولد کودک وجود داشته و متناسب با رشد او متحول و شکوفا می شود(1،2). عملکرد جنسی، بخشی از زندگی و رفتار انسانی است و چنان باشخصیت فرد درهم  آمیخته که صحبت از آن به عنوان   پدیده ای مستقل، غیرممکن به نظرمی رسد(3). عملکرد جنسی بخشی از سلامت جنسی زن محسوب می شود(4). در این راستا سازمان بهداشت جهانی، سلامت جنسی را نوعی هماهنگی ذهن، احساس و جسم فرد دانسته که منجر به تکمیل شخصیت، ارتباط و عشق می گردد(5). لذا هر گونه اختلال که منجر به   ناهماهنگی و در نتیجه، عدم رضایت از رابطه^ء جنسی شود،    می تواند اختلال عملکرد جنسی را به همراه داشته باشد(6). اختلال جنسی زنان، رایج ترین مشکل در سرتاسرجهان است. درنظرسنجی بین المللی که از13882زن که بین 40 تا80 سال سن داشتند، انجام شد، مشخص شد که39درصد از زنانی که فعالیت جنسی داشتند، حداقل یک مشکل با انجام فعالیت جنسی گزارش کردند(7). نتایج مطالعات مختلف در ایران حاکی از آن است که اختلالات عملکرد جنسی در زنان شایع می باشد(8،9). شیوع اختلالات جنسی در زنان متاهل  شهر قزوین 89% است که اختلال میل جنسی با 1/41% بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده است(10). روابط جنسی سالم یکی از مهم ترین علل خوشبختی در زندگی زناشویی می باشد و اگر زوجین در روابط جنسی به ارضاء کامل نرسند، تعادل روحی و روانی آنان مختل خواهد شد(3). اختلال در عملکرد جنسی و رضایتمندی جنسی به هر علتی که ایجاد شود، پیامدهای متفاوتی به دنبال دارد و ممکن است موجب مشکلاتی از قبیل عصبانیت و خشونت شود(4). همچنین اختلال عملکرد جنسی موجب جدایی، طلاق و افسردگی می شود(11)، بنابراین، مشکلات جنسی با توجه به عامل تنش زایی خود در بروز افسردگی سهیم هستند. اختلالات عملکرد جنسی به همان میزان که می توان در اثر مشکلات روحی و روانی ایجاد شود. در به وجود آوردن این مشکلات نیز دخیل است(3). همچنین سرکوب تکانه های جنسی می تواند مشکلات عاطفی و اختلال در ارتباط بین فردی را ایجاد کند که این مسائل می تواند سطوح مختلفی از افسردگی را در فرد ایجاد نماید(12)، لذا با توجه به اهمیت عملکرد جنسی بر سلامت عمومی، این مطالعه با هدف بررسی عملکرد جنسی و ارتباط آن با افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی وابسته به علوم پزشکی شهرستان ساری انجام گرفته است تا بتواند به برنامه ریزی مناسب تر آموزشی-درمانی به منظورکاهش آسیب هاکمک نماید.

 روش بررسی

این پژوهش، یک مطالعه توصیفی تحلیلی است. محیط پژوهش، مراکز بهداشتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ساری بود. نمونه گیری به صورت تصادفی- طبقه ای انجام گردید. ابتدا تمام مراکز بهداشتی تابعه^ء دانشگاه علوم پزشکی ساری که در شهر ساری واقع بوده به پنج طبقه تقسیم شده  سپس از داخل هر طبقه یک مرکز بهداشتی انتخاب گردید و از هر طبقه    نمونه گیری به صورت تصادفی آن قدر ادامه یافت تا  به تعداد مقرر (72 نفر) رسید. چون مرکز بهداشتی درمانی از نظر تعداد مراجعین تفاوت زیادی نداشتند، تقریباً همگن بوده و از هر منطقه 72 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند، تا حجم نمونه به 360 نفر رسید. معیار  ورود افراد به مطالعه : سن 40-20 سال اولین ازدواج آنها و دارای حداقل یک فرزند و مدرک تحصیلی راهنمایی بودند، زن به بیماری روانی شناخته شده مبتلا نباشد و سابقه^ء مصرف داروی روان گردان، اعتیاد به الکل و موادمخدر نداشته باشد و در6ماه قبل، پژوهش بحران (بازنشستگی زن یا همسر، ازدست دادن شغل خود یا همسر) رخ نداده باشد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه توسط واحدهای مورد پژوهش به دست آمد. پرسشنامه شامل سه قسمت : مشخصات دموگرافیک (سن، تحصیلات، شغل، سن ازدواج، مدت ازدواج، سن همسر، درآمد، تعداد فرزندان و داشتن اتاق خواب خصوصی)، سوالات عملکرد جنسی و سوالات افسردگی بود، پرسشنامه عملکرد جنسی، پرسشنامه ^[2]FSFI می باشد که اعتبار و پایایی آن قبلا تایید شد(14،13). پرسشنامه استاندارد افسردگی بک یکی از بهترین تست های شناخته شده در تعیین افسردگی است(15). پرسشنامه FSFI شامل 19 آیتم که برای متمایزکردن مبتلایان به اختلال در عملکرد جنسی در افراد سالم طراحی شده است  و دارای 6 گزینه فعالیت جنسی نداشتم، هرگز، بندرت، گاهی، اغلب، همیشه بود که از0تا5 نمره گذاری شد.کل امتیازات محاسبه شده به عملکرد جنسی کم (0تا3/33)، متوسط (4/33تا6/66) و زیاد (بالاتراز7/66) تقسیم گردید. تست افسردگی بک نیزشامل 21 پرسش چهارگزینه ای است که هریک براساس شدت افسردگی ازصفر تا 3 درجه بندی شده اند. برمبنای درجه بندی نمرات، نمره های بین0 تا 9در گسترده بهنجار و                                نمره های10و بیشتر افسرده به شمار می روند. به طوری که به افسرده خفیف (10تا19)، متوسط (20تا29)، نسبتا شدید (30تا39) و شدید(40 و بالاتر) تقسیم می شود. متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش عملکرد جنسی (متغیر مستقل) و افسردگی ( متغیر وابسته) می باشد. کلیه^ء داده های این پژوهش از یک گروه و طی یک مرحله جمع آوری شد. معیارهای سنجش‌، در این پژوهش، پاسخ های صحیح به سوالات پرسشنامه بود و بعد از تعیین میزان عملکرد جنسی و افسردگی، ارتباط بین عملکرد جنسی و افسردگی سنجیده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی، توزیع فراوانی مطلق و برای ارتباط متغیرها از آمار استنباطی، آزمون کای دو و تعیین ضریب همبستگی و نرم افزار SPSS استفاده گردید.

یافته‌ها

ارتباط با مشخصات فردی واحدها، میانگین سن نمونه ها 20/6+03/31 سال بیشترین درصد دارای تحصیلات دانشگاهی (3/50) و خانه دار (9/51) بودند و اکثریت درآمد متوسط داشتند. میانگین سن ازدواج (931/3+ 18/21)  و مدت ازدواج (02/ 6 ±   86 /9) سال و میانگین سن همسرانشان (043/7  ±27/35 ) سال  و میانگین تعداد فرزندانشان    (877/0±63/3  ) و دارای اتاق خواب خصوصی بودند. همچنین یافته ها نشان می دهد که1/6 درصد عملکرد جنسی کم، 2/47 درصد متوسط و 7/46 درصد زیاد داشتند(جدول شماره1).

 

جدول (1): توزیع فراوانی میزان عملکرد جنسی واحدهای مورد پژوهش در مراکز بهداشتی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ساری

 

فراوانی میزان عملکرد جنسی	تعداد(درصد)
کم	22(1/6)
متوسط	170(2/47)
زیاد	168(7/46)
جمع	360(100)

 

یافته ها بیانگر آن است که 7/58 درصد زنان افسرده و 3/41 درصد غیر افسرده بودند (جدول شماره 2) و بین عملکرد جنسی و افسردگی ارتباط آماری معنی داری وجود دارد (جدول شماره3)           ( 0/0=P). یافته های پژوهش نشان می دهد که بین سن، سن همسر، تعداد فرزندان و داشتن اتاق خواب خصوصی ارتباط  معنی داری وجود دارد به ترتیب (018/0=p )،001/0=p، 09/0=p و 01/0=p).

 

 

 

 

جدول (2) : توزیع فراوانی وضعیت افسردگی واحدهای مورد پژوهش

در مراکز بهداشتی شهرستان ساری

فراوانی وضعیت افسردگی	تعداد(درصد)
شدید	6(8/1)
نسبتاٌ شدید	21(8/5)
متوسط	44(1/12)
خفیف	140(39)
غیر افسرده	149(3/41)
جمع	360(100)

 

جدول (3) : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب میزان عملکرد جنسی و افسردگی در مراکز بهداشتی شهرستان ساری

وضعیت عملکرد جنسی	غیر افسرده	افسرده				جمع
	تعداد(درصد)	ضعیف	متوسط	نسبتاٌ شدید	شدید	تعداد(درصد)
کم	0(0)	1(5/4)	8(4/36)	4(2/18)	9(9/40)	22(100)
متوسط	25(7/4)	33(4/19)	59(7/34)	24(1/14)	29(1/17)	170(100)
زیاد	62(1/7)	55(9/32)	39(4/23)	7(2/4)	4(4/2)	167(100)
نتیجه آزمون	p=01/0

 

بحث و نتیجه گیری

اختلال عملکردجنسی زنان، رایج ترین مشکل سرتاسر جهان است. این اختلال، پیامدهای متفاوتی به دنبال دارد و ممکن است موجب جدایی، طلاق، خشونت و در نهایت افسردگی شود(3،6). تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که تقریبا کمتر از نیمی از زنان دارای عملکرد جنسی زیاد بودند. در پژوهشی که کایان و همکاران به منظور بررسی شیوع اختلال عملکرد جنسی در زنان و عوامل خطر بالقوه آن روی 179زن ترک گروه سنی 18-66 ساله انجام دادند،9/46 درصد افراد دچار اختلال عملکرد جنسی بودند(16). پژوهش لو و همکاران در سال (2006) به منظور بررسی شیوع و نارسایی عملکردجنسی بر روی 1198 زن جوان درسن20-40 سال متاهل در چین انجام دادند، بدین نتیجه رسیدندکه 4/43درصد تنها یک اختلال جنسی و 9/35 درصد بیش از یک اختلال جنسی داشتند(7). فروتن و همکاران نیز با   یافته های پژوهش حاضر همخوانی دارد(12). باتوجه به نتایج فوق، این مسأله اهمیت فراهم آوردن  اطلاعات لازم برای دختران در شرف ازدواج و ارایه چهارچوبی از ارزش های مذهبی- اجتمایی وخانوادگی در مورد ارتباط و فعالیت های جنسی را آشکار می سازد و آموزش های لازم درباره^ء روابط جنسی به زنان به شدت احساس می شود. از یافته های دیگر پژوهش حاضر، بررسی افسردگی در زنان 20-40 سال بوده که نتایج نشان می دهد، بیش از نیمی (7/58 درصد) از زنان دچار افسردگی بوده که 39 درصد آن دچار افسردگی خفیف بودند. پژوهش ایلدرآبادی و همکاران به منظور بررسی شیوع افسردگی دانشجویان دانشکده علوم پزشکی زابل" انجام دادند، نتایج نشان داد که (3/63%) زنان افسرده بودند(15). پژوهش حاضر به بررسی ارتباط عملکرد جنسی با افسردگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی ساری نیز پرداخته است. تجزیه و تحلیل   داده ها بیانگر آن است که از نظر آزمون آماری کای دو بین عملکرد جنسی و افسردگی ارتباط آماری معنی داری وجود دارد  (01/0=P). نتایج پژوهش آذر و همکاران  در ‌این باره، بیانگر آن است که بین عملکرد جنسی و افسردگی، ارتباط معنی داری وجود دارد(17). بوید می نویسد: معمولا در اختلالات عملکرد جنسی، فرد دچار کاهش اعتماد به نفس، شرمساری می شود که به صورت اشتغال ذهنی در می آید و در نهایت موجب افسردگی در فرد می شود(18). پژوهش حاضر در نمونه زنان صورت گرفته است، پیشنهاد می شود بررسی عملکرد جنسی در مردان انجام شود تا از نتایج آن در برنامه های آموزشی و درمانی استفاده شود. آموزش زوج های جوان در شناخت صحیح از روابط جنسی و تمایلات یکدیگر و نحوه^ء پاسخگویی به آن،     می تواند از محورهای اصلی در جلسات مشاوره قبل از ازدواج باشد. کشف و رفع اختلالات جنسی در بهبود بخشیدن به کیفیت روابط زناشویی تاثیر بسزایی داشته است که این خود، اقدام مهمی در جهت پیشگیری از اختلافات خانوادگی و پیامدهای ناشی از آن می باشد و نظر به تاثیرات مخرب افسردگی در زندگی فردی و اجتماعی آمار جامعه و به منظور کاهش میزان افسردگی در اقشار مختلف جامعه پیشنهاد       می شود، حمایت های مستقیم و غیر مستقیم از برنامه های آموزشی و مشاوره ای افزایش یابد.

در نهایت اینکه بهداشت جنسی به معنی مراقبت از سلامت جنسی زنان، تشخیص نگرانی ها و کمک به آنها برای بهبود عملکرد و افزایش رضایت جنسی باید از محورهای اصلی دانش خانواده سالم، در نظر گرفته شود.

 

References

1. Ahmadshirvani M, Baghri M. Sexual dusfunctions and its related factors in lactating women. Iranian Journal of Obstetrics and Infertility a midwife. 2012; 14(5):36-42. [persian]
2. Boloriyan z, Kongelo G, Sexual dysfunction and some related factors in women refer to hea lth  centers in township sabzevar. Fertility & Sterility. 2008; 163-170 .[persian]                       
3. Mazinani R, Akbari M, Kaskian A, Kashanian M. Evaluation of Prevalence of sexual dysfunctions and its related factors in women. Razi Journa of Medical Sciences. 2013; 19(105):59-66. [persian]                           
4. Ozgoly G, Torczahrai SH, Khooshabi K, Valai N. Satisfaction and conception relation with sexual contacts in women refer tohealth center has connection with medical sciences university. Shahead Behesheshti University of medical sciences. 2004; 8(2):122-131.[Persian]
5. Organization WH: Definig sexual health, Report of a technical consulation on sexual health, 28-31. 2002. Sexual health document series Geneva;World Health Organisation. 2006; 35.
6. lou ST, Chang y. prevalence and correlates of sexual dysfunution among yong about married woman in rural chain:a population-based study. Int impot ros. 2006;18(1):89:97.
7. Oahadi B. Human sexual behavior. Isfahan: Sadegh Hedayat Press. 2004; 234-8. [Persian]
8. Ghavan M. Evaluation of the patient with sexual dysfunction referring to health clinic of shahed university during the 9 months of year 2004; Second Congress of Family and Sexual Problems Shahed University, Tehran. [Persian]
9. Goshtasbi A, Vahdaninia MS, Rahimiforooshani A. Sexual dysfunction and its relationship with reproductive variables in Kohkiloyeh and Boyerahmad Province. 2005; Third  Second Congress of Family and Sexual ProblemsShahed University,Tehran. [Persian] 
10. Yekefalah l, Godarzi M, Prevalence sexual dysfunction and some related factors in women married township.8th International congress on obstetrics and Gynecology, shahed university. 2006: Tehran, Iran. [Persian]
11. Ruth k,westhelmer.human sexuality.Phlyladelphia.liipin cal williama a wilhins; 2006.
12. Frotan K, jadidmilani M, Ghavam M. Prevalence sexual dysfunction in divorce applicants refer to legal complex family, 2th International congress on obstetrics and Gynecology Shahed university. 2002; Tehran, Iran. [Persian]
13. Takahashi M, Tamaki I, Chie W. Tami S.The Female Sexual Function Index (FSFI) Develop Ment of a Japanese Version. J Sex Med. 2011;2-9.
14. Mohammadi KH, Frotan K, Heydari M, Validation Study of Sexual Function Index FSFI Women. 2th International congress on obstetrics and Gynecology Shahed university. 2002; Tehran, Iran. [Persian]
15. Ildarabady E, Firouzkouhi MR, Mazloom S, Navinean A. Prevalence of depression among students of Zabol Medical School, 2002. J Shahrekord Univ Med Sci. 2004; 6(2): 15-21. [persian]
16. Cayan S, Akbay E Bozlu M. The prevalence of female sexual dysfunction and potential risk factors that may impair sexual function hn Turkish woman. Urol Int. 2004; 72(1):52-7.
17. Azar M, Iranpoor CH, Nohi S, Sexual disfunction and psychology situation women. Thinks and Behavior. 2004; 9(2);22-38.[persian]
18. Boyd M. Sexual desive, menopavese and its phychological impute 2th newyork, lippin COTT.2002.

 

---

[1]. گروه پرستاری، دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

 ^*(نویسنده مسؤول)        Email: [e-mail]      

2. گروه مامایی، دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

 

1.Female Sexual Function Index